Liternictwo w kamieniu - Kucie liter

Ludzie już od początku swojego istnienia odczuwali potrzebę upamiętniania swojego pobytu na ziemi. Kamień okazał się najbardziej wytrzymałym i niezastąpionym materiałem do tego celu.

Inskrypcje nagrobne wykonane w kamieniu zachowane przez tysiąclecia aż do obecnych czasów, w znacznie lepszym stanie niż teksty pisane na papirusach czy glinianych tabliczkach są na to najlepszym dowodem.

Oko ludzkie często ulega złudzeniom optycznym, wskutek czego formy geometryczne ulegają pozornemu zniekształceniu. Liternictwo jak każda działalność formotwórcza, musi brać pod uwagę to zjawisko, jeśli z liter złożonych z różnych elementów geometrycznych ma powstać jednolity, zwarty tekst.

• Kwadrat umieszczony między liniami promienistymi, wydaje się prostokątem
  
• Dwie linie równoległe wydają się zakrzywione w środku
• Równolegle biegnące linie ukośne dzielone liniami pionowymi lub poziomymi wydają się nierównoległe
• Spośród kolumn, wzdłuż których nakreślono linie zakrzywione, jedna wydaje się wypukła, a druga wklęsła, mimo że obie są jednakowe

Z tego właśnie względu litery złożone z elementów kolistych, jak O, C, G, S, oraz litery skonstruowane z elementów ostrokątnych, jak A, V, W, dla wyrównania optycznego winny być nieco wyższe od znaków literowych z poziomymi szeryfami.

Pisać potrafi każdy, jednak tylko nieliczni przestrzegają zasad kaligrafii, czyli wzajemnych relacji wielu czynników, do których zaliczamy architekturę liter, zastosowanie odpowiednich odstępów między wierszami i literami (tzw. kerning), dopasowanie rodzaju i wysokości czcionki do formy pola napisowego, wyeksponowanie istotnych treści napisu, dobór kroju pisma do rodzaju kamienia (kolorystyka, światłocień, plastyka), a mianowicie wszystkiego, co składa się na końcowy efekt napisu. Najlepszym przykładem sztuki literniczej w kamieniu jest inskrypcja na Kolumnie Trajana wykonana ręcznie, doskonałą w kształcie ponadczasową antykwą rzymską.

Techniki wykuwania napisów

Obecnie napisy w kamieniu wykonuje się różnymi technikami począwszy od tradycyjnego wykuwania ręcznego jak na kolumnie Trajana, gdzie,wykuty jest obrys wewnętrzny litery lub okuwane ręcznie tzw. relief, gdzie wykuwany jest zewnętrzny obrys litery, po litery grawerowane wykonywane za pomocą frezarko-kopiarek lub frezarek sterowanych numerycznie oraz piaskowane wykonywane przy użyciu piaskarek injektorowych lub strumieniowych.

Litery kute ręcznie(wykucie obrysu wewnętrznego litery).

Wypukłe inskrypcje, ornamenty czy litery tzw. reliefy dają możliwość komponowania artystycznego wizerunku liternictwa, które może zachwycić najbardziej wymagających klientów. Tło wokół napisu wykonanego tą techniką można wykończyć w różny sposób. Może być oblamówką dopasowaną do kształtu litery jak na tablicy poniżej, może być cały napis otoczony nieregularną ramką albo w regularnym prostokącie, kwadracie czy elipsie jak również szpicowanym zanikającym tłem wokół napisu.

Litery okuwane ręcznie tzw. Relief (wykucie obrysu zewnętrznego litery).

Obecnie technika tzw. piaskowania, wypiera technikę kucia ręcznego nie mówiąc już o grawerowanej, gdyż szybkość i dokładność jaką uzyskuje się dzięki ploterom tnącym i głębokości piaskowania w bardzo krótkim czasie do poniesionych kosztów jest najbardziej opłacalną.

Litery piaskowane (wykonywane przy użyciu piaskarek injektorowych lub strumieniowych).

Barwne wykańczanie napisów

W zależności od barwy kamienia wykute w nim napisy można malować na różne kolory dla lepszej czytelności. Jasno szare granity przeważnie maluje się na czarny lub ciemnoszary kolor natomiast czarne i ciemnoszare granity na kolor złoty, srebrny lub jasnoszary, co pozwala uzyskać lepszą czytelność i kontrast.

Pozłacanie liter.

Najtrwalszą, ale niestety najdroższą metodą barwienia liter jest pozłacanie, polegające na oklejaniu ich powierzchni złotem listkowym pakowanym tzw. książeczki. Powierzchnię litery trzeba uprzednio odpowiednio przygotować odtłuszczając, nakładając podkład i klej, którym najczęściej jest miksjon o odpowiednim czasie schnięcia.